Podsumowanie projektu "Regionalne wędrówki z Kaliną"

Projekt "Regionalne wędrówki z Kaliną" dofinansowano z Programu "Kultura- Interwencje 2018. EtnoPolska".

W dniach 12-14 października 2018 roku Zespół  Pieśni i Tańca „Kalina” gościł z wizytą w Porębie Spytkowskiej koło Brzeska. 

W ciągu trzech dni zostały zrealizowane wszystkie działania zaplanowane w projekcie:

Dzień pierwszy- 12 października 2018 r.

Po zakwaterowaniu w hotelu „Planeta”  spotkanie z członkami Zespołu Pieśni i Tańca „Porębianie” w Porębie Spytkowskie. Tutaj na początek odbyliśmy spotkanie integracyjne, podczas którego poznawali się członkowie obydwu zespołów(przedstawiali się, mówili o swoich tanecznych doświadczeniach oraz ulubionych tańcach). Poznaliśmy także kierownika Zespołu „Porębianie”- p. Marię Karaś oraz innych członków Porębskiego Towarzystwa Społeczno- Kulturalnego. Odbyliśmy krótki spacer po okolicy, a następnie przy herbacie i poczęstunku mogliśmy podzielić się naszymi doświadczeniami z działalności obu zespołów, pochwalić się swoimi sukcesami oraz dobrymi praktykami.

Następnie wzięliśmy udział w warsztatach rękodzieła ludowego z miejscowymi twórcami, przede wszystkim z Porębskiego Towarzystwa Społeczno- Kulturalnego. Mnogość  podejmowanych praktyk rękodzielniczych zachwyciła nas i zadziwiła, mogliśmy obejrzeć i posłuchać informacji na temat różnych technik pracy, np.: decoupaqe z użyciem serwetek, kwiaty z bibuły, kwiatki z foamiranu (niezwykle delikatna pianka, która w dotyku przypomina aksamit), wykonywanie ozdobnych pudełek, tzw. czekoladników. Jednak najbardziej zainteresowała nas historia lokalnych lalek- motanek, czyli lalek wykonywanych z resztek materiału- szmatek, koronek, nici,  bez użycia igły, wiązanych- motanych wyłącznie z pomocą włóczek. Lalki- motanki są to najstarsze znane nam lalki, wykonywały je nasze prababki. W warsztatach tworzenia tych lalek uczestniczyli wszyscy członkowie naszego projektu wspólnie z członkami zespołu „Porębianie”. Proces tworzenia takiej lalki jest dość długi i pracochłonny, wymaga wielkiej uwagi i skupienia, ale efekty naszej pracy były bardzo zadawalające. Każdy z uczestników wykonał własna lalkę- motankę, którą mógł zabrać do domu. Warto dodać, że o taką lalkę należy szczególnie dbać, trzeba znaleźć dla niej odpowiednie miejsce w domu. Każda z naszych lalek jest niepowtarzalna, bo stanowi rękodzieło.

Wieczorem po kolacji odbyły się także pierwsze warsztaty taneczne pod kierunkiem instruktora ZPiT „Porębianie”- p. Anety Gurak. Na początek rozpoczęto od podstawowych elementów tańców regionu Krakowa wschodniego, np.: Lajkonik, charakterystycznych kroków, elementów choreografii oraz przyśpiewek. Warsztaty trwały 2 godziny, po nich wróciliśmy do Brzeska na nocleg.

Dzień drugi- 13 października 2018 r.

Po śniadaniu członkowie ZPiT „Kalina” odbyli wycieczkę po okolicy. Rozpoczęliśmy od zwiedzania Tarnowa, nazywanego Polskim Biegunem Ciepła. Rzeczywiście, pogodę mieliśmy wspaniałą i mogliśmy się cieszyć przepiękną  renesansową architekturą tego miasta. Towarzyszący nam przewodnik przez 3 godziny oprowadzał nas po najciekawszych atrakcjach: zobaczyliśmy miejsca związane ze Generałem Józefem Bemem, poznaliśmy historię życia i zagłady tarnowskich Żydów, odwiedziliśmy Bazylikę Katedralną oraz tarnowską Starówkę z Ratuszem. Poznaliśmy historię nazwy miasta- od tarniny, mogliśmy także zakupić związane z tym pięknym miastem pamiątki- herbatę z tarniny, „tarninowe korale” oraz kubki, długopisy, magnesy z herbem Tarnowa. Następnie udaliśmy się do Zamku w Dębnie. Tam mogliśmy poznać historię tej budowli i zamieszkującej jej rodzin, np.: Odrowążów czy Tarłów. Szczególny zachwyt wzbudził otaczający zamek park w przepięknych jesiennych kolorach.

Po obiedzie udaliśmy się do Poręby Spytkowskiej, gdzie kontynuowaliśmy warsztaty tańców regionu Krakowa wschodniego. Krakowiacy Wschodni to grupa etnograficzna zamieszkująca obszar miedzy Krakowem a Tarnowem. Członkowie obydwu zespołów wspólnie uczyli się charakterystycznych elementów tańca oraz przyśpiewek. Mogliśmy także obejrzeć oraz poznać charakterystyczne elementy stroju krakowskiego, np.: czapka męska- magierka, czy krakuska ozdobiona pawimi piórami ułożonymi w wachlarz. Ciekawostką było także spotkanie z Lajkonikiem, czyli jednym z najbardziej znanych symboli Krakowa. Zespół „Porębianie” posiada w swoich zasobach strój lajkonika, czyli manekina konia, którą przymocowuje się do pasa osoby odgrywającej brodatego jeźdźca na koniu. Członkowie zespołu Kalina mogli przymierzyć ten oryginalny strój i poznać legendę związaną z tą postacią.

W tym dniu odbyły się także warsztaty pieśni i przyśpiewek wywodzących się z regionu Krakowa Wschodniego prowadzone przez Obrzędowy Zespół Śpiewaczy- integralną część ZPiT „Porębianie”. Mogliśmy także wysłuchać przyśpiewek związanych z kiszeniem kapusty oraz darciem pierza czyli wyskubkami. 

Po kolacji rozpoczął się wieczorek regionalny, czyli spotkanie integracyjne przy muzyce i tańcu dla członków obu zespołów oraz lokalnej społeczności. Na spotkaniu przygrywała kapela zespołu „Porębianie”. Wspólnie bawiliśmy się w przygotowane przez członków ZPiT Kalina gry integracyjne, tańczyliśmy i śpiewaliśmy, prowadziliśmy rozmowy, zacieśnialiśmy znajomości. Mogliśmy także skosztować regionalnych potraw okolic Brzeska przygotowanych na tę okazję przez członków lokalnej społeczności, np.: fasoli „Piękny Jaś z Doliny Dunajca”. 

Dzień trzeci- 14 października 2018 r.

Po śniadaniu rozpoczęliśmy przygotowania do występu podczas VIII Międzygminnego Przeglądu Rękodzieła i Kuchni Regionalnej w Porębie Sypytkowskiej. Przeprowadziliśmy próby oraz przygotowaliśmy stroje.

Międzygminny Przegląd Rękodzieła i Kuchni Regionalnej odbywał się po raz ósmy. Organizatorem cieszącego się dużym zainteresowaniem wydarzenia było Porębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne wraz ze świetlicą wiejską działającą przy Miejskim Ośrodku Kultury w Brzesku. Celem przeglądu jest rozwijanie, kultywowanie dorobku kulturalnego, rękodzieła i kuchni regionalnej mieszkańców Poręby i okolic. Podczas imprezy można było podziwiać wyroby rękodzielnicze, takie jak bibułkarstwo, koronkarstwo czy wyplatanie ze sznurka, a także nowsze techniki jak decoupage.  Podczas przeglądu zaprezentowali się rękodzielnicy z różnych miejscowości, stowarzyszeń, kół gospodyń wiejskich i świetlic z terenu całego powiatu. Udział w wydarzeniu wzięli, między innymi burmistrz Brzeska Grzegorz Wawryka, wicestarosta Ryszard Ożóg, sołtys Adrian Zaleśny, radny Stanisław Góra, burmistrz Nowego Wiśnicza Małgorzata Więckowska. W tym roku w Międzygminnym Przeglądzie Rękodzieła i Kuchni Regionalnej wzięły udział koła gospodyń wiejskich, stowarzyszenia i świetlice wiejskie z pięciu gmin - Brzesko, Borzęcin, Czchów, Gnojnik, Nowy Wiśnicz. Wyroby rękodzielnicze i potrawy regionalne zaprezentowały Świetlica Wiejska Przyborów, Świetlica Wiejska ze Złotej, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Biesiadki, Stowarzyszenie „Wieś naszych marzeń” z Zawady Uszewskiej, Świetlica Wiejska Uszew, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Bucze, Stowarzyszenie Rehabilitacyjno-Kinezjologiczne „Zawsze aktywni” z Brzeska, Koło Gospodyń Wiejskich z Okocimia, Porębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne wraz ze Świetlicą Wiejską i Kołem Gospodyń Wiejskich z Poręby Spytkowskiej, Uniwersytet III Wieku z Brzeska, Koło Gospodyń Wiejskich z Kobyla, Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne Kraków i Okolice, Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami - Sądecka Izba Turystyczna. Stowarzyszeniom i organizacjom biorącym udział w przeglądzie burmistrz Grzegorz Wawryka wręczył pamiątkowe dyplomy i nagrody. Podsumowując, w imprezie wzięło udział koło 200 osób. Zespół Pieśni i Tańca „Kalina” zaprezentował dla społeczności lokalnej suitę tańców łowickich, łowicki obrazek taneczny  pod tytułem „Zaloty”, suita tańców lubelskich oraz taniec współczesny „Deszczowa piosenka”.  Widzowie zostali zapoznani z celem projektu „Regionalne wędrówki z Kaliną”, poznali także główne założenia projektu. Podczas krótkiego wystąpienia członkowie zespołu przedstawili informacje o naszej rodzinnej miejscowości- Domaniewicach oraz regionie łowickim. Występ naszego zespołu wzbudził wiele pozytywnych emocji, szczególnie podobały się tańce i stroje łowickie.

Po występie wszyscy mogli skosztować regionalnych potrwa przygotowanych specjalnie na te imprezę. Można było pozyskać informacje o składzie potraw oraz przepisach. Żałujemy, że potraw tych nie mogliśmy przywieźć do naszych domów, aby poczęstować nasze rodziny, były tak pyszne, że po konsumpcji już nic nie zostało.

Nasz pobyt w Porębie Spytkowskiej dobiegł końca. Zrealizowaliśmy cele i działania założone w projekcie. Poznaliśmy tradycje i kulturę regionu Krakowa Wschodniego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na tańce, przyśpiewki, rękodzieło i kuchnię regionalną. Spotkanie zespołów „Kalina” i „Porębianie” wzbogaciło ofertę kulturalną Poręby Spytkowskiej. Zostały nawiązane nowe znajomości, wymieniliśmy się dobrymi praktykami i doświadczeniami.

W dniach 26-28 października 2018 roku gościliśmy w Domaniewicach Zespół Pieśni i Tańca „Porębianie” z Poręby Spytkowskiej koło Brzeska, którym nawiązaliśmy współpracę w ramach projektu „Regionalne wędrówki z Kaliną”.

W ciągu trzech dni zrealizowaliśmy wszystkie działania zaplanowane w projekcie:

Dzień pierwszy - 26 października 2018 r.

Członkowie zespołu „Porębianie” rozpoczęli pobyt w Domaniewicach od spotkania integracyjnego w Gminnym Ośrodku Kultury w Domaniewicach. Przywitali ich członkowie zespołu „Kalina” oraz członkowie Stowarzyszenia „Aktywny senior”. Wspólnie udaliśmy się na spacer po Domaniewicach: odwiedziliśmy największą atrakcję naszej miejscowości- Sanktuarium Matki Bożej Domaniewickiej Pocieszycielki Strapionych, opowiedzieliśmy naszym gościom legendę o powstaniu kaplicy oraz legendę o powstaniu nazwy Domaniewice. Następnie udaliśmy się pod pomnik poświecony bohaterom poległym w wojnie bolszewickiej 1920 roku. Po krótkim spacerze po okolicy wróciliśmy do GOK- u, gdzie członkowie Zespołu „Porębianie” mogli wziąć udział w tworzeniu łowickiego pająka- czyli tradycyjnej ozdoby ze słomy i bibuły wieszanej u powały w dawnych chatach chłopskich. Tworzenie takiego pająka jest bardzo pracochłonne i czasochłonne, więc wykonaliśmy tylko kilkanaście elementów składowych, które później będą ze sobą łączone w całość. W czasie pracy przy pająku opowiadaliśmy także o charakterystycznych cechach naszego łowickiego folkloru- kolorach, strojach, potrawach, zwyczajach. Znaleźliśmy wiele podobieństw, w końcu wszyscy mamy chłopskie korzenie.

Po kolacji odbyły się pierwsze warsztaty tańca prowadzone przez instruktorów- Katarzynę Kostecką i Tomasza Kosteckiego. Ćwiczono  różne tańce regionu łowickiego: oberek, chustwowy, klapie, polki łowickie, oberek w obrocie, obroty oberkowe w miejscu, oberek po prostej i pod rękę. Uczestnicy warsztatów mogli także poznać charakterystyczne elementy stroju łowickiego- damskiego i męskiego. Warsztaty cieszyły się ogromnym zainteresowaniem i wniosły wiele nowych doświadczeń i umiejętności. Po warsztatach członkowie Zespołu „Porębianie” udali się na nocleg do Nieborowa. 

Dzień drugi- 27 października 2018 r.

Po śniadaniu członkowie zespołu „Porębianie” rozpoczęli zwiedzanie okolicy. Rozpoczęli od Pałacu Radziwiłłów w Nieborowie. Rezydencja ta otoczona jest wspaniałym ogrodem, a jej historia i przyciągają tłumy turystów. Nasi goście pod kierunkiem przewodnika zwiedzili wnętrza pałacowej rezydencji oraz odbyli spacer po parku i pałacowej oranżerii. Następnie udali się w bardzo ciekawe miejsce na mapie Nieborowa- Muzeum Motoryzacji przy Campingu Posterunek 77, w którym zgromadzone są pojazdy mechaniczne z różnych epok. Kolejny ważny obiekt to Muzeum Ludowe w Sromowie prowadzone przez rodzinę Brzozowskich. Znajdziemy tam ponad 400 figurek (większość ruchomych) wykonanych z drzewa lipowego przedstawiających różne scenki, przede wszystkim  religijne, np.: procesję Bożego Ciała w Łowiczu. Można tu także obejrzeć rzeźby znanych postaci z historii Polski oraz sportu, np.: Adama Małysza. W pawilonach muzeum można także obejrzeć wiele łowickich wycinanek, haftów oraz ponad 30 łowickich zaprzęgów z okolic Łowicza. Nasi goście byli pod wielkim wrażeniem tych fantastycznych prac.

Następnie członkowie zespołu „Porębianie” zwiedzili centrum naszego regionu- Łowicz. Poznali historię miasta, przeszli ulicą Zduńską na Stary Rynek, a następnie do Muzeum Diecezjalnego w Katedrze Łowickiej. Tam weszli na wieżę kościoła, skąd oglądali panoramę Łowicza. Potem odwiedzili Skansen przy Muzeum w Łowiczu, gdzie mogli obejrzeć zabudowę charakterystyczną dla naszego regionu. Nasi goście mogli także zakupić regionalne pamiątki związane z łowickim folklorem.

Po obiedzie w Gminnym Ośrodku Kultury w Domaniewicach rozpoczęły się kolejne warsztaty tańca. Ćwiczono  różne tańce regionu łowickiego: oberek, chustwowy, klapie, polki łowickie, oberek w obrocie, obroty oberkowe w miejscu, oberek po prostej i pod rękę. Doskonalono techniki już poznane. Kolejnym tańcem, którego charakterystyczne elementy poznali nasi gości, to kujawiak- ćwiczono łagodny chód w półobrotach, trójkrok chodzony, kolebany i wirowania.

Po warsztatach rozpoczął się wieczorek regionalny- spotkanie przy tańcu i muzyce dla członków zespołów i społeczności lokalnej. W przygotowanie tego spotkania szczególnie zaangażowali się członkowie Stowarzyszenia „Aktywny senior”, którzy bardzo mocno zaprzyjaźnili się ze starszyzną zespołu „Porębianie”. Podczas tego spotkania młodsi integrowali się ze starszymi, śpiewano przyśpiewki regionalne, tańczono, rozmawiano, wymieniano doświadczenia. Zaprosiliśmy także miejscową ludową poetkę - p. Janinę Dratwę, która prezentowała swoją twórczość- czytała swoje wiersze, uczyła naszych gości łowickich przyśpiewek. Naszych gości odwiedzili także: p. Paweł Kwiatkowski - Wójt Gminy Domaniewice, p. Arkadiusz Stajuda - Przewodniczący Rady Gminy Domaniewice oraz p. Ryszard Ogonowski - dyrektor Szkoły Podstawowej w Skaratkach.  

Dzień trzeci- 28 października 2018 r. 

Niedzielę nasi goście rozpoczęli od warsztatów gwary łowickiej połączonych z warsztatami wycinaki łowickiej. W Akademii Rękodzieła Ludowego w Nieborowie członkowie zespołu „Porebianie” spotkali się z Beata Rokicką, która nauczyła naszych gości wykonywania  prostej wycinaki łowickiej, którą następnie w dekoracyjny sposób przyklejono na drewnianej łyżce. Prowadząca opowiedziała też kilka historii w gwarze łowickiej i nauczyła naszych gości kilku słów związanych z łowicką obrzędowością.  „Porębianie” mogli także porównać gwarę łowicką z gwarą regionu brzeska.

Ostatnie spotkanie odbyło się w Gminnym Ośrodku Kultury w Domaniewicach, gdzie ZPiT „Porębianie” wystąpił ze swoim programem taneczno- śpiewaczym podczas Dnia Seniora. W imprezie wzięło udział koło 120 osób. Widzowie byli bardzo zadowoleni z koncertu, w którym wystąpili „Porębianie” wraz z zespołem „Kalina”. Zaprezentowano tańce i przyśpiewki regionu Krakowa wschodniego, suitę lubelską, suitę tańców Krakowa zachodniego- Lajkonik, wystąpił także Obrzędowy Zespół Śpiewaczy „Porębianie”.

Podczas trwania projektu wykonywano dokumentację fotograficzną, najlepsze zdjęcia wybrano do stworzenia wystawy „Regionalne wędrówki z Kaliną”. Efektem projektu jest także kalendarz na rok 2019, w który znajdują się zdjęcia zespołu „Kalina” i zespołu „Porębianie”.

Cele i działania założone w projekcie zostały zrealizowane. Projekt pokazał, że folklor fantastycznie łączy ludzi i wciąż jest żywy, nie tylko wśród starszego pokolenia. Udowodniliśmy, ze można popularyzować kulturę ludową w sposób atrakcyjny i przystępny. Działania podjęte w projekcie pozwoliły na wymianę różnorakich doświadczeń i umiejętności. Każdy z uczestników projektu mógł się nauczyć czegoś nowego, ale także mógł dzielić się swoja wiedzą z innymi. Cieszymy się, że mogliśmy upowszechniać dziedzictwo kulturowe obu regionów wśród społeczności lokalnych. Wiemy już, że będziemy kontynuować działania rozpoczęte w projekcie, planujemy już wspólne zimowe warsztaty z zespołem „Porębianie” oraz wspólny wyjazd na festiwal folklorystyczny poza granicami naszego kraju.„Regionalne wędrówki z Kaliną”